Z dawnych dziejów Lednicy, Fałkowa, Łubowa i okolic

    Przemierzając historyczny Szlak Piastowski nie sposób pominąć miejscowości leżących w obrębie traktu biegnącego z Lednicy do Gniezna, a wchodzących w skład gminy Łubowo. Wśród 27 wsi przynajmniej kilka zasługuje na szczególną uwagę i zainteresowanie. Zdecydowanie najciekawszym miejscem w tej okolicy jest wyspa Ostrów Lednicki położona na Jeziorze Lednica. Od IX-XI wieku stanowiła ona jeden z głównych ośrodków państwa Polan i Polski. Pozostałością dawnych chlubnych dziejów jest, pamiętające czasy Mieszka I i Bolesława Chrobrego, grodzisko z dobrze zachowanymi ruinami palatium i kaplicy. W połowie XIX w. te cenne ruiny uratował przed zniszczeniem ziemianin Albin Węsierski, który wykupił w 1856 r. wspomnianą wyspę z rąk niemieckich, zabezpieczając dla przyszłych pokoleń najstarszy pomnik naszych dziejów. W latach okupacji kolejnym zagrożeniem dla Ostrowa Lednickiego było wywiezienie z tego miejsca 900 wozów kamienia na budowę drogi do stacji kolejowej w Lednogórze. Nazwa Lednica wywodzi się od słowiańskiego bóstwa Lado.
   Do grona najstarszych wsi w tej okolicy poza Lednogórą zaliczyć należy Leśniewo (wzmiankowane w 1239 r.) oraz Imiel­no i Rybitwy, wspomniane w dokumencie z 1253 r. jako wsie kościelne. Do tej kategorii posia­dłości duchownych należały też Dziekanowice znane z 1357 r. - dawna własność arcybiskupów gnieźnieńskich, a dziś ośrodek Wielkopolskiego Parku Etnograficznego. W 1846 r. liczyły one 28 domów i 252 mieszkańców, a w 1881 r - 43 domy i 460 mieszkańców, w tym 21 ewan­gelików. Pod koniec wieku silnie zniemczone zmieniły nazwę na Schónfelde. Najpóźniej z XIV wieku pochodzą też wsie, których nazwy wskazują, że były to niegdyś osady służebne, takie jak Owieczki (znane od 1397 r ), położone nad jeziorem o tej samej nazwie, Pierzyska czy Woźniki, których ludność wykonywała usługi na rzecz księcia. W XVI w. właścicielem Owieczek był syn wojewody poznańskiego Jerzy Latalski, a w 1793 r. Andrzej Twardowski. W 1846 r. przeszły w ręce Niemca Bussmana.
   Najważniejszą wsią w tym rejonie jest siedziba gminy Łubowo wywodząca swą nazwę od Łuby (łuba - kora drzew). Znane już było w r. 1325 jako własność rodu Dryjów. W 1407 r. proboszczem w parafii był Paweł. W 1458 r. Łubowo było miasteczkiem, które wystawiło na wyprawę przeciw Krzyżakom 2 piechurów. Obecny drewniany kościół parafialny z 1666 r. nosi imię patrona kupców św. Mikołaja. W 1552 r. właścicielką Łubowa była Małgorzata Łubowska. Od 1886 r. Łubowo stało się własnością niemiecką i zmieniło nazwę urzędową na Libau.
   Z około 1400 r. pochodzi duża wieś Imielenko, a z 1503 r. - Wierzyce, nazywane dawniej Wierzejce. Największą wsią w gminie jest jednak Fałkowo, nazywane jeszcze w 1909 r. Chwałkowem. Jest to wieś wybitnie rolnicza. Nazwa wsi wywodzi się od imienia Chwałek. Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1439 r. Z tej wsi wywodzili się Wczelowie Fałkowscy. W 1846 r. należało do Raczyńskich, a później do Mrozińskich. Niemcy
nazwali je Weissenburg. W 1880r. składało się z 2 miejscowości: wsi rycerskiej Chwałkowo (26 domów, 255 mieszkańców, w tym 70 ewangelików) i folwarku Chwałkówko (liczącego 16 domów, 250 mieszkańców, w tym 123 ewangelików). Dwór w tej ostatniej wsi pochodzi z 1890 r. i położony jest wśród XIX-w. parku. Od 1872 w. Chwałkowie jest stacja kolejowa pobudowana przy linii kolejowej Poznań-Bydgoszcz (tu nagrywano fragmenty filmu "Karino"). Po r. 1918 Fałkowo (707 ha) zostało przejęte z rąk niemieckich stając się własnością Skarbu Państwa. Wcześniej powstała tu szkoła, a później urząd pocztowy i tartak.
   Najmłodszą grupę wsi stanowią utworzone w XVII w. wsie na prawie holenderskim nazywane olęderskimi albo Olędrami. Były to takie wsie, jak Lednogóra-Olędry, Wierzyce-Olędry i Łubowo-Olędry.
   Z Przyborowa wywodzili się Sulimowie Przyborowscy, a z Leśniewa Grzymalici Leśniewscy. Mieszkańcy tych wsi zajmowali się niegdyś osuszaniem i meliorowaniem podmokłych terenów. Po uwłaszczeniu wsi wyodrębniono 15 majątków, z których do końca XIX w. tylko 3 utrzymały się w polskich rękach (Leśniewo, Wierzyce i Siemianowo). Inne stały się własnością niemiecką. Najwięcej kolonistów było w Baranowie, Lednogórze, Owieczkach i Dziekanowicach. Do wybitnych postaci, wywodzących się z tych okolic, zaliczyć należy Macieja Leśniewskiego (1570-1638) rotmistrza husarii, który za zasługi wojenne został mianowany kasztelanem bełskim. Z Leśniewa pochodził także Ignacy Dobrogojski (1772-1825), pułkownik insurekcji kościuszkowskiej i żołnierz napoleoński. Jako geograf i historyk-ekonomista zasłynął Wawrzyniec Surowiecki (1769-1821) syn wójta z Imielna.
   W czasie letnich wycieczek i wyjazdów warto odwiedzić te okolice, w których częściowo rozgrywała się akcja "Starej Baśni" J.l.Kraszewskiego.