Krzysztof Grabowski: Wielkopolska wieś ma swoją specyfikę

Polacy najchętniej wybierają na miejsce wypoczynku znane kurorty w górach i nad morzem sądząc, że oferują one najwięcej atrakcji i zapewniają udany urlop. Tymczasem w Wielkopolsce, zwłaszcza na jej prowincji, powstaje coraz więcej hoteli, pensjonatów i gospodarstw agroturystycznych. Czy mogą one konkurować z obiektami turystyki górskiej lub nadmorskiej?
- Rozwojowi turystyki wiejskiej w Polsce towarzyszyła stereotypowa opinia, że gospodarstwa agroturystyczne nie mają szans funkcjonowania na terenie całego kraju, a tylko w miejscach „atrakcyjnie turystycznych” - miejscowości górskie, położone nad morzem lub na mazurach. Dzisiaj możemy stwierdzić, że w Polsce nie ma miejsc „nieturystycznych”. Dzisiaj turystyka wiejska jest alternatywną i atrakcyjną formą wypoczynku, mającą coraz więcej sympatyków i bezpośrednich odbiorców.
  Turystyka masowa, czyli taka, która rozwija się w miejscowościach, gdzie ruch turystyczny odbywa się w sposób intensywny - na przykład kurorty - przyczynia się do znacznego zubożenia krajobrazu naturalnego oraz zaniku kulturowości związanej z określonym regionem. Turystyka wiejska natomiast sprzyja środowisku naturalnemu i stanowi jego element składowy, doskonale komponuje się z otoczeniem i daje turyście możliwość poznania i obcowania z przyrodą. Biorąc również pod uwagę rozwijającą się w naszych czasach „modę” na życie zgodne z naturą i zasadami zdrowego żywienia, turystyka wiejska jest doskonałą formą wypoczynku, skierowaną do osób poszukujących tego typu wartości.
  Właściciele obiektów turystyki wiejskiej w większości przypadków dbają również o kultywowanie dziedzictwa kulturowego, historii i tradycji lokalnej, dzięki temu uatrakcyjniają i poszerzają swoją ofertę turystyczną. Kształtuje się również popyt na wypoczynek weekendowy, świąteczny w bliskiej okolicy, połączony ze sportem i rekreacją na łonie natury. To wszystko sprawia, że coraz więcej osób korzysta z tej formy wypoczynku, jaką proponuje turystyka wiejska, a tym samym świadczy o jej konkurencyjności. 

Co oferuje wielkopolska wieś? Jakie są jej walory?
- Niewątpliwie największymi walorami przyciągającymi turystów na wielkopolską wieś są: krajobraz przyrodniczy i kulturowy naszego regionu, zabytki architektury, pamiątki historyczne, stan infrastruktury wsi. Wielkopolska jest regionem obfitującym w przyrodnicze tereny chronione, lasy, jeziora, a także bogatym w zabytki: architektury sakralnej, pałace, dworki, jak i muzea, stanowiska archeologiczne i inne obiekty, które znajdują się na obszarach wiejskich. Rozbudowana sieć miejsc turystycznie atrakcyjnych sprzyja rozwojowi turystyki aktywnej, a przez to zwiększa liczbę potencjalnych klientów dla właścicieli obiektów turystyki wiejskiej. Wielkopolską wieś cechuje doskonale rozbudowana sieć szlaków rowerowych, konnych i turystyki pieszej.
   Ważnym elementem przyciągającym potencjalnych turystów jest również dbałość o tradycyjną kuchnię opartą o produkty regionalne. To możliwość spożywania żywności wysokiej jakości, tak przecież dzisiaj modnej i pożądanej przez mieszkańców dużych metropolii. Również zachowanie i kultywowanie lokalnych tradycji ludowych, przejawiających się
 w wystroju wnętrz, ubiorach, przydomowych ogrodach i obyczajach stanowią dużą zachętę i są same w sobie doskonałym produktem turystycznym.

Obiektów agroturystyki i turystyki wiejskiej jest coraz więcej. Jak Pan ocenia ich jakość i atrakcyjność?
- Zainteresowanie turystyką wiejską pojawiło się nie tylko wśród rolników. Kwatery zaczęli przygotowywać także inni mieszkańcy obszarów wiejskich, między innymi ci, którzy porzucili życie w mieście na rzecz wsi. Mają oni z reguły większe zasoby finansowe, kupują lub przejmują gospodarstwa, budują nowe domy lub adaptują stare budynki do nowych celów. Są to z reguły działania świadome, przemyślane i celowe, stąd jakość usług w tych obiektach często plasuje się na wysokim poziomie, co uwidacznia się w wyposażeniu kwater i elementach infrastruktury.
    Dobre obiekty agroturystyczne cechuje zachowanie tradycyjnej wiejskiej estetyki: budynki, wnętrza, ogrody, które nawiązują do tradycji kulturowych polskiej wsi. I oczywiście otoczka kulinarna, która stanowi dużą zachętę i przyciąga smakoszy regionalnych smaków.
    Turystyką wiejską zaczynają się stopniowo zajmować młodsze pokolenia. Realizują nowe pomysły, nie boją się sięgać po fundusze europejskie, inwestują, znają języki obce, potrafią się zareklamować, nierzadko mają specjalistyczne wykształcenie. Zauważalna jest również poprawa dbałości o estetykę domu i otoczenia. Właściciele obiektów turystyki wiejskiej nawiązują współpracę między sobą oraz z innymi podmiotami działającymi na danym obszarze (na przykład z innymi gospodarstwami rolnymi, ośrodkami jazdy konnej, miejscowymi „producentami” żywności i potraw regionalnych), budując swoiste produkty turystyczne, bardzo atrakcyjne dla potencjalnego turysty. Rozszerza się zakres prowadzonych usług o nietypowe świadczenia, rzadko spotykane na wsi, na przykład pomoc psychologa, logopedy, specjalistów odnowy biologicznej, terapii antyalkoholowej, nauki języków obcych.

Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, zwłaszcza Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi, bardzo dba o promocję polskiej wsi i zachęca do korzystania z jej oferty. Jakie to są działania?
- W związku z powiększającą się bazą obiektów agroturystycznych oraz brakiem rzetelnej informacji o nich, zwłaszcza tych oferujących wysoką jakość usług, bogatą ofertę turystyczną i nawiązujących do tradycji regionalnych, Zarząd Województwa Wielkopolskiego w 2007 roku ustanowił „Konkurs na najlepszy obiekt turystyki na obszarach wiejskich w Wielkopolsce”. W organizacji konkursu Zarząd współpracuje z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu oraz z Wielkopolskim Towarzystwem Agroturystyki i Turystyki Wiejskiej. Celem tego przedsięwzięcia jest promocja wielkopolskiej wsi jako miejsca wypoczynku, motywacja jednostek turystycznych i agroturystycznych, zwłaszcza tych małych, do podnoszenia standardu usług i wzbogacania oferty, a także weryfikacja obiektów pod względem świadczonych usług. Konkurs ma charakter stały i jest rozstrzygany w edycjach rocznych.
 Na przestrzeni siedmiu lat do konkursu zgłoszono 377 obiektów. Spośród nich Zarząd Województwa Wielkopolskiego nagrodził i wyróżnił 109 obiektów. Laureaci konkursu korzystają z nieodpłatnej promocji na stronach internetowych Urzędu: www.umww.pl, wielkopolska.travel/agroturystyka, w jego wydawnictwach oraz w formie upowszechnianych o nich informacji w mediach lokalnych: prasie, telewizji, Internecie.
 Funkcjonowanie w województwie obiektów o wysokim standardzie i bogatej ofercie turystycznej, jakie prowadzą laureaci konkursu, stanowi doskonały przykład dla innych oraz kształtuje wizerunek zarówno branży, jak i całego regionu.

Na jaką pomoc może liczyć osoba, która zamierza założyć działalność gospodarczą i zająć się prowadzeniem gospodarstwa agroturystycznego bądź pensjonatu lub innego obiektu turystycznego, jak: muzeum, skansen, stadnina?
- Lada moment otrzymamy nowy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. Pomimo wielu korzystnych zmian, obecny program nie przewiduje dofinansowania do agroturystyki, brakuje też w nim działania, które w poprzednim PROW nosiło nazwę „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”. Mieszkańcy obszarów wiejskich, którzy chcą przygotować kwatery dla turystów, mają jednak możliwość uzyskania pomocy w inny sposób. To może być na przykład inicjatywa JEREMIE, która jest projektem Unii Europejskiej, realizowanym przez Komisję Europejską, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny, który posiada w swoim programie wiele instrumentów finansowych, jak kredyty, poręczenia i pożyczki.
   Celem JEREMIE jest pomoc mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom, które „ze względu na brak historii kredytowej czy niewystarczającą liczbę zabezpieczeń nie mają szansy otrzymać wsparcia finansowego”. Pomoc mogą otrzymać również osoby i firmy, które dopiero startują ze swoją działalnością gospodarczą (w tym absolwenci). Innym rozwiązaniem jest kredyt na przedsięwzięcie inwestycyjne na terenach wiejskich w zakresie agroturystyki w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Kredyt przeznaczony jest między innymi dla rolników, członków ich rodzin i innych osób fizycznych wykonujących działalność turystyczną. Przyznawany jest na okres do pięciu lat. Właściciele gospodarstw rolnych w celu
 założenia bazy agroturystycznej mogą również skorzystać z produktów Banku Gospodarki Żywnościowej: Kredyt Agro Progres, Kredyt Agro Ekspres, Formuła Agro.

Jak, według Pana, ocenia się region wielkopolski pod względem turystycznym? I co należałoby w tej świadomości zmienić?
- Wielkopolska to obszar nizinny, a przez to niesprawiedliwie traktowany jako nudny krajobrazowo. Jednak zdecydowanie zyskuje przy bliższym poznaniu. Ciekawy krajobraz, bogactwo natury, pamiątki ponad tysiącletniej historii. Przeszło trzy tysiące kilometrów szlaków turystycznych, rzeki i jeziora dla miłośników sportów wodnych, ośrodki jeździeckie i imprezy regionalne stanowią doskonałą zachętę dla turystów z regionu, jak i spoza jego granic. Znajduje się tu także szereg atrakcji unikalnych w skali kraju jak i Europy.

Co brakuje wielkopolskiej wsi pod względem turystyki? Co należałoby poprawić? Na co położyć nacisk? Być może jest coś, co nie jest w dostatecznym stopniu wykorzystane przez wieś?
-  Wciąż jeszcze mała promocja Wielkopolski jako krainy atrakcyjnej turystycznie oraz brak rzetelnej informacji o standardach świadczonych usług w danych obiektach. Istnieje również potrzeba pracy nad rozbudową infrastruktury turystycznej i rekreacyjno-sportowej, tworzenia przystani wodnych, obiektów małej gastronomii w terenie, wypożyczalni sprzętu wodnego, miejsc do wędkowania, plaż, dobrego oznakowania szlaków turystycznych wraz z mapami, tablicami informujących o walorach przyrodniczych danego terenu.
   Musimy jeszcze popracować nad świadomością właścicieli obiektów, jak ważna jest dbałość o jakość wizualną kwater i otoczenia. Doskonałymi przykładami, które mogą kształtować dobre trendy w tym temacie, są obiekty prowadzone przez laureatów konkursu na najlepszy obiekt turystyki wiejskiej w Wielkopolsce. Wciąż niedostatecznie wykorzystywany jest przez właścicieli obiektów potencjał kulturowy naszego regionu, zarówno w elementach kształtujących architekturę, jak i od strony kuchni - potraw, przetworów.

Co Pana zdaniem jest największym powodem do dumy? Co zostało wypracowane i co zmieniło się na korzyść?
- Kolejne edycje konkursu potwierdzają stały rozwój ilościowy i jakościowy bazy turystyki wiejskiej w Wielkopolsce oraz fakt, że jest miejsce na rynku usług turystycznych dla tworzenia nowych obiektów, co jest niewątpliwie budujące.
  Konkurs na najlepszy obiekt turystyki na obszarach wiejskich w Wielkopolsce wyraźnie pokazał, że istnieje duża potrzeba wspierania rozwoju jakościowego istniejących obiektów turystycznych raz oferowanych usług turystycznych.
  Budującym elementem jest zauważalne podkreślanie przez właścicieli obiektów turystycznych dziedzictwa kulturowego, czyli elementów folkloru, kuchni regionalnej, tradycji. Przyszłość turystyki wiejskiej zależy właśnie od utrzymania wiejskich klimatów: od rodzinnej, a nie hotelowej gościnności gospodarzy, od ich wiedzy o regionie, od wiejskiego stylu domu i pokoi, od smacznych wiejskich potraw, słowem od tego wszystkiego, co jest unikatowe, co może zaoferować tylko wieś.
  Jest przy tym bardzo ważne, żeby wielkopolska wieś, unowocześniając się w dziedzinie turystyki, nie zatraciła swojej specyfiki. Dlatego konkurs poddaje selekcji, a później wyróżnia te obiekty, które mogą być wizytówką wielkopolskiej wsi i sprzyjają jej promowaniu.