25 Sty

Józef Dowbor-Muśnicki - wielkopolski generał

styczeń 25, 2014
Napisane przez Piotr Wielicki
wielkość czcionki Zmniejsz czcionkę Powiększ czcionkę
Wydrukuj Email
Skomentuj jako pierwszy!

Z pewnością wielu Wielkopolan – i nie tylko - zna postać generała Józefa Dowbora-Muśnickiego. To on 16 stycznia 1919 r. przejął oficjalnie od majora Stanisława Taczaka stanowisko dowódcy Powstania Wielkopolskiego, doprowadzając do jego zwycięskiego zakończenia. Ale pewnie zdecydowanie mniej osób wie, że generał Dowbor-Muśnicki w końcu marca 1920 r. osiadł w Wielkopolsce, a dokładnie w Lusowie niedaleko Poznania. Później przeniósł się do pobliskiego Batorowa, gdzie zmarł 26 października 1937 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lusowie.

Generał Józef Dowbor-Muśnicki urodził się 25 października 1867 r. w majątku Garbów koło Sandomierza. Był synem Romana Muśnickiego, właściciela Garbowa, pochodzącego z litewskiego rodu Dowborów, osiadłego od XVII w. w sandomierskim, oraz Antoniny z Wierzbickich. Naukę rozpoczął w gimnazjum w Radomiu. Kiedy miał 14 lat, wstąpił do korpusu kadetów w Petersburgu, a następnie został uczniem konstantynowskiej szkoły wojskowej, którą ukończył w 1888 r. jako podporucznik.
W momencie wybuchu pierwszej wojny światowej, został awansowany do stopnia pułkownika i objął stanowisko szefa sztabu dywizji piechoty. Brał udział w bitwie pszasnyskiej, dowodząc 14. Pułkiem Strzelców Syberyjskich. Podczas przeprawy przez Orzyc we wsi Stary Podoś został ciężko ranny i wyjechał na leczenie do Moskwy. Za postawę podczas bitwy został przez Anglików odznaczony Orderem Łaźni. Walczył na froncie austriackim. W 1916 r. był dowódcą 123. i 38. Dywizji Piechoty, a od kwietnia do lipca 1917 r. dowodził 38. Korpusem Armijnym. Brał udział w bitwach pod Jarosławiem, Warszawą i Łodzią. W 1917 r. otrzymał awans na generała lejtnanta. Gdy w Rosji wybuchła rewolucja lutowa, oddał się do dyspozycji Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego w Rosji, który mianował go w ostatnich dniach lipca 1917 r. dowódcą I Korpusu Polskiego w Rosji.
Gen. Dowbor–Muśnicki ogłosił neutralność wobec walk wewnętrznych w porewolucyjnej Rosji. Jednak kiedy I Korpus został zaatakowany przez oddziały Gwardii Czerwonej, na początku lutego 1918 r. przystąpił do walki i odniósł kilka zwycięstw. W pokoju brzeskim bolszewicka Rosja odstąpiła zdobyty przez Polaków Bobrujsk Niemcom. Dowbor-Muśnicki, nie uzyskawszy poparcia od Rady Regencyjnej, został zmuszony do złożenia broni. Po tym wydarzeniu powrócił do Polski i zamieszkał w Staszowie pod Sandomierzem.
Szóstego stycznia 1919 r. gen. Józef Dowbor-Muśnicki otrzymał wezwanie od Naczelnej Rady Ludowej do objęcia dowództwa nad Powstaniem Wielkopolskim. Do Poznania przyjechał 8 stycznia. Oficjalnie stanowisko dowódcy przejął od majora Stanisława Taczaka 16 stycznia. Kontynuował on organizację Armii Wielkopolskiej, wprowadzając m.in. obowiązkową służbę wojskową i powołując pod broń 11 roczników rekrutów. Dzięki tym zabiegom generałowi Muśnickiemu udało się stworzyć blisko 100-tysięczną armię.
Muśnicki dążył do apolityczności wojska, odsuwając od wpływu na decyzje oficerów o radykalnych poglądach oraz likwidując rady żołnierskie. Jako dowódca popierał idee rozszerzenia powstania na Pomorze i ofensywę w kierunku Gdańska, sprzeciwiając się jednocześnie uszczuplaniu Armii Wielkopolskiej poprzez posyłanie oddziałów na wschód.
W marcu 1919 r. został awansowany na generała broni. Następnie przeprowadził proces integracji Armii Wielkopolskiej z resztą Wojska Polskiego, pozostając faktycznym jej dowódcą jako dowódca Frontu Wielkopolskiego. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej generał Dowbor-Muśnicki oddał się do dyspozycji marszałka Józefa Piłsudskiego. Ten chciał, by generał przejął od Wacława Iwaszkiewicza, jego dawnego podwładnego, dowództwo armii południowej pod Lwowem. Dowbor jednak odmówił, gdyż bardzo cenił Iwaszkiewicza. W kwietniu 1920 r. odmówił też przyjęcia stanowiska dowódcy 4. Armii, a w sierpniu tego roku stanowiska dowódcy Frontu Południowego. W tej sytuacji 6 października 1920 r. został przeniesiony do rezerwy, a 31 marca 1924 r. w stan spoczynku.
Pełniąc funkcje dowódcze w Poznaniu, urzędował w budynku przy placu Działowym (dziś ul. Działowa). Miał też własne, dwupokojowe mieszkanie przy ul. Mylnej 15. W końcu marca 1920 r. osiadł w Lusowie, a następnie w Batorowie koło Poznania. Jako zwolennik apolitycznej armii, podczas zamachu majowego opowiedział się przeciw puczowi. Zmarł 26 października 1937 w Batorowie, a został pochowany w Lusowie - wsi leżącej w powiecie poznańskim. W Lusowie znajduje się także Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. Generała Józefa Dowbora Muśnickiego, które zostało urządzone i wyposażone z funduszy zorganizowanych przez towarzystwo utworzone dla jego pamięci.